"Orta Avrupa’yı kasıp kavuran zulümlerden ve Reform fanatizminden kaçan daha pek çok sayıda Yahudi, Türk hakimiyetinin sunduğu nispi özgürlüğü tercih etti.”
1686′da Osmanlı hakimiyetindeki Budin′i işgal eden Avusturya, şehrin Müslüman halkını ya kılıçtan geçirmiş ya da göçe zorlamıştır. Ayrıca şehirde yaşayan bin kadar Yahudi′nin birçoğu esir alınmış veya şehirden kaçmıştır. İşte o Yahudilerden biri olan Iszak Schulhof bir Avusturya subayının eline geçmişse de mucize diyebileceğimiz bir şekilde ölümden kurtulmuş ve nihayet zengin bir Budinli kadın tarafından satın alınarak hayatta kalabilmiştir. Schulhof kurtuluşunu bir mucize saydığı için Osmanlı hakimiyetinde Budin’de yaşamı ve işgal sırasında yaşadıklarını, nasıl mucizevi bir şekilde hayatta kaldığını anlatmayı adeta dini bir görev saymıştır.
Schulhof başından geçenleri anlatırken hem Türk idaresi ve onun sağladığı güven ve refahı hem Avusturyalıların ölüm saçan davranışları hakkında değerli bilgiler vermektedir.
Bu hatırat; Budin ve Macaristan tarihi ile ilgili en eski ve en bilinmeyen kaynaklardan biri olduğu için değeri büyüktür.
Prof. Dr. Kemal Karpat
