Tarih boyunca dinî ve seküler otoriteler arasında gerilimler olagelmiştir. Buruma farklı kültürlerde demokrasinin bu gerilimlerden ne yönde etkilendiğini inceliyor.
Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri'nde Kilise ile devlet ilişkilerinin Çin ve Japonya'daki dinî otoritenin ve Avrupa'da İslamın yol açtığı sorunları ele alan Dinin Demokrasiyle İmtihanı'nın merkezinde Tocqueville'in şu sorusu yer alıyor: Demokratik toplumları bir arada tutmak için ifade özgürlüğü ve oy verme hakkı dışında neye ihtiyaç vardır? Hukukun üstünlüğü yeterli midir yoksa ortak değerlere etiğe ahlaka ihtiyacımız var mıdır? Tüm bunlarda dinin rolü nedir; liberal demokrasi için destek mi yoksa köstek midir?
Dini ezme girişimlerinin demokrasi getirmek yerine genellikle dinî isyanlara ya da dinî şiddetin en kötü biçimleri kadar kanlı siyasi kültlere yol açtığını hatırlatan Buruma din ve demokrasinin nasıl bir arada var olabileceğine ilişkin önemli tespitlerde bulunuyor.
Amerika Birleşik Devletleri'nde iki dönem başkanlık yapan George W. Bush hidayete ermiş bir Hıristiyandı; onu destekleyen güçlü evanjelik hareketin ise kilise ile devlet arasındaki ayrımı ortadan kaldırmayı hedefleyen bir grup olduğu bilinir. Avrupa'da sayıları giderek artan radikal İslamcılar İslam'ın liberal Batı demokrasisini zayıflattığına dair bir korku yaratmaktadır. Çoktanrılı Asya'da bile dinin devlet yapısına fazlasıyla yakından bağlı olması nedeniyle bazı ülkelerde özellikle de Çin'de demokrasi gelişememiştir.
Ian Buruma üç kıtada din ve siyaset arasındaki gerilime objektif bir açıdan yaklaşan az sayıda yazardan biri. Çok sayıda güncel ve tarihsel örnekten yola çıkan Buruma demokrasinin işlemesi için dinî inanca dayandırılan şiddetin durdurulması gerektiğine dikkat çekiyor.
ABD ile Avrupa'yı karşılaştıran Buruma niçin çok sayıda Amerikalının ve çok az sayıda Avrupalının- dini demokrasinin hizmetinde bir kurum olarak gördüğünü soruyor. Çin ve Japonya örneklerine dönerek yalnızca tektanrılı dinlerin seküler siyaset için sorun yarattığına ilişkin yaygın inanca karşı çıkıyor. Son olarak çağdaş Avrupa'da görülen radikal İslam olgusunu Salman Rushdie'nin Şeytan Ayetleri'nin yayımlandığı dönemde aldığı tehditlerden Theo van Gogh cinayetine uzanan farklı örneklerle gözden geçiriyor. Taraf tutmamaya özen gösteren Buruma "Batılı değerler"i savunanlar ile "çokkültürcü"ler arasındaki savaşın sorunlu yönlerini göstererek demokratik bir Avrupa İslamının yaratılmasının "zorunlu" olduğunu vurguluyor.
Katı müminleri de katı laikleri de tutumlarını gözden geçirmeye davet eden Din ve Demokrasi din ile demokrasinin ancak dinî ve seküler otoritelerin kesin bir biçimde birbirinden ayrılması koşuluyla yan yana var olabileceğini kesin bir dille ortaya koyuyor.
"[Buruma] İngiltere Hollanda Fransa Çin Japonya ve ABD örneklerinde siyaset ile inanç arasındaki ilişkiye yakından bakıyor. Amerika'daki dinî coşku Fransa'daki hoşgörüsüzlük Japonya'da tanrı inancının bulunmaması gibi klişeleşmiş görüşlerin altında yatan ironik durumları ortaya koyarak el birliğiyle yaratılmış streotipleri darmadağın ediyor. (...) Din ve Demokrasi çok geniş bir bilgi birikimine dayanıyor. Buruma ele aldığı konuya büyük bir dikkat ve özenle yaklaşıyor ve incelediği malzemeden her derde deva bir reçete çıkarmaya çalışmıyor. (...) En önemlisi Buruma başkalarının inançlarına saygı duymanın önemini vurgulayıp demokrasinin üstünlüğünü ısrarla dile getirirken kitabında da aynı dengeli üslubu tutturmayı başarıyor." -Peter Beinart New York Times Book Review
"ABD'de ve Avrupa'da din-devlet ilişkilerinin tarihini Çin ve Japonya siyasetlerinde dinin rolünü ve Avrupa'da İslam'ın güçlenişini inceleyen Buruma farklı kültürlerde demokrasilerin dinî ve seküler otoriteler arasındaki gerilimlerden nasıl etkilendiğini göstermeye çalışıyor. Özellikle seküler ve liberal Avrupalıların İslam karşıtlığı konusunda muhafazakârlarla nasıl ortak zeminde buluştuklarına dair gözlemi dikkat çekici." -Publishers Weekly
