Kî kêfxweş nabe gava ku hînbe BZ sedsala 7an,“ Salên Zêrînên Zaniste” bi navê Îranê hatîye nivîsandin û 50 sal di navbera salên 750-1100 PZ, bi navê zanyarên li Avza Dîcle û pişta wê dijîn; Cabîr Hay yan, Harizmî, Razî, Mesudî, Wafa, Birunî û Hayyam hatîye navdan... Zimanê Pehlewî ku di Împaratoriyên Par tî (247 BZ - 224 PZ) û Sasanî (224-651 PZ) de bi giştî 900 sal bi bandor bû, îro çavkaniya gelek peyvan e. Pirtûka dîrokî ya gelek cildî ya navdar “Khwadāynāmag” ku ji aliyê “Akademiya Gundêşapûr” hatibû amadekirin jî bi zimanê Pehlewî nivîsandibû. Wek di Ingilîzî de, peyvên nû yên neyînî ku dema A an An- di destpêka peyvê de cih digirin, di Pehlewî de jî heye û pir balkêş e. Bêjeya “Anšahrīg”, wateya wê ew kesê ku nebajarî dijî û bi peyva "slave/kole" re têkildar e. Pêyvên “Kurkum” û “Šakar” jî gelek balkêş e. "Kurkum" bi peyva Inglizî "saffron" re têkildar e û navê dermanên "Curcumin" ji vê peyvê tê. " Š a ka r " maddeya şîrîn û navdar e ku bi Inglizî bi "sugar", Kurdî "şekir" tê zanîn. Ma qey ne balkêşe ku pey va “Pût ” jî, jinavê “Buddha/Buda/Bud” tê! Pey vên Tirk î “Din”, “Namaz ” û “Peygamber ” jî ji zimanê Pehlewî tê…Peyva Tirkî "ejderha/dragon" ji pey va pehlewî "Azdahāg" (padîşahê 'ejderha', Dahāg) efsanewî ye. Heta niha Ferhengek “ Tirkî-Pehlewî” an “Kurdî-Pe - hlewî ” tune bû, lê bi vî Ferhengê ev kêmasî radibe û Ferheng, nêzê 2000 peyvê Pehlewî amade dike…
