Émile Faguet’nin bu kitabını tercüme ile İzmir’de Sedâd gazetesinde yayımına başladığım o zamandan beri fikirlerimi değiştirmedim. Memleketimizde cereyan eden, teessüfle izlediğimiz birtakım siyasi hadiseleri, 31 Mart gibi elim bir vakayı çözmeye çalışmak pek isabetli bir tedbir olacaktı. Sonra, mesela parti çekişmelerinin vahim sonuçlar doğurmaması için ne gibi sıfatlar ile bezenmemiz gerekirdi?
Hürriyetimizin bir dereceye kadar saldırılardan korunması, Osmanlı mahkemelerine nasıl bir bağımsızlık verilmesiyle mümkün olabilecekti? Millet Meclisi’nde azınlıkta bulunan partileri himaye altına almak siyasetin önde gelenlerince ihmal olunmalı mıydı? Acaba milletvekillerinin parlamentoda istibdat kurmaktan sakınma ve parlamento haricinde nüfuzlarını suistimalden çekinmeleri hangi meziyetlerle donanmış olmalarına bağlıydı? O kadar büyük bir tantanayla savunulan millî hâkimiyet fikrinin aslında bir hürriyet düşmanlığı olduğu biliniyor muydu? Hükümetin hak ve ödevleri gayet açık olmak üzere nelerden ibaretti? Acaba tam manasıyla liberal bir hükümete ne zaman sahip olabilecektik?
