Alay ile gülme arasında çok büyük bir fark olduğunu düşünüyorum. Çünkü gülme ve şaka saf sevinçtir bu yüzden de aşırı olmadıkları sürece kendiliğinden iyidir. Gerçekten amansız ve kasvetli boş inanç dışında hiçbir şey bizim sevinç duymamızı yasaklamaz. Çünkü neden insanın açlığını susuzluğunu gidermek kasvetini gidermekten daha iyi olsun? Hiçbir ilah hiçbir insan tabii bana karşı bir kıskançlığı yoksa- benim zayıflığıma talihsizliğime sevinmez; gözyaşlarımıza iç çekişlerimize korkularımıza ve zayıf bir zihnin emareleri olan bunlar gibi daha pek çok duygulanıma erdem yaftasını yapıştırmaz. Aksine biz sevinç duydukça daha yetkin bir seviyeye geçmiş oluruz yani zorunlu olarak tanrısal doğadan daha fazla pay alırız. Öyleyse bilge bir insana düşen mümkün olduğunca yaşamdan faydalanmak ve haz almaktır (bıkana kadar da değil tabii çünkü bu haz almak değildir). Demem o ki bilge insanlara yaraşan makul ölçüde lezzetli yiyeceklerle içeceklerle dahası hoş kokularla yemyeşil bitkilerin güzelliğiyle şık giysilerle musikiyle sportif oyunlarla tiyatrolarla ve insanın komşusuna zarar vermeden yararla-nabileceği nice benzer etkinlikle kendilerine gelmeleri canlanmalarıdır. Çünkü insan bedeni farklı doğalara sahip pek çok kısımdan oluşur ve bunlar sürekli yeni ve farklı türde besine ihtiyaç gösterir ki tüm beden bünyesinin gerektirdiği her şeyi eşit bir güçle yapabilsin dolayısıyla zihin de bir kerede pek çok şeyi alabilme yetkinliğine erişsin. İşte benim ilkelerime ve yaşantı tarzıma en uygun düşen yaşam şekli bu."
Benedictus de Spinoza
