Klasik Türk şiirinin estetik anlayışını en iyi yansıtan şairlerin başında gelen Bâkî, şiirlerindeki şekil mükemmelliği, söyleyiş tarzı, âşık ve rint gözü ile hayata ve eşyaya bakışı, çok katmanlı ve ahenkli dili, çok sesli mısraları, titiz kelime seçiminin sonucu olarak mısralar arasında kurduğu yatay ve dikey söz/anlam ilişkileri; dil göstergelerini ses, sözcük ve söz grubu özelinde çoklu okumaya uygun kılmaktaki başarısı gibi yönlerden edebiyatımızın önde gelen şahsiyetlerinden biridir. Onun şiiri aynı zamanda sosyal, kültürel, tarihî ve filolojik bir arkeoloji faaliyeti olan metinler şerhi sahasının da bitmez tükenmez bir hazinesi durumundadır.
Şuara tezkirelerinde, divanlarda ve şiir mecmualarında kendisinden “sultânu’ş-şu‘arâ” olarak saygı ile bahsedilen Bâkî hakkında şimdiye kadar birçok bilimsel kitap, makale ve tez kaleme alınmıştır. Bunlardan bilhassa şairin hayatı, edebî şahsiyeti ve bazı şiirlerinin açıklaması şeklinde hazırlanan çalışmalarda, birbirinin tekrarı mahiyetinde bilgiler verilmiştir. Bâkî’yi her yönü ile anlatan, “edebiyat tarihimizin kaşıkçı elması” diye nitelenen Divan’ındaki şiirleri kültürel, tarihî, dinî, felsefî ve sosyolojik açılardan ele alıp analitik incelemelere konu edinen kapsamlı bir çalışma bulunmamaktadır. Bu kitap böyle bir eksikliği gidermek, klasik şiirin büyük üstadı Bâkî’yi farklı yönleriyle ele almak, şaire dair bazı eksik ve(ya) hatalı değerlendirmeleri düzeltmeye çalışmak ve yeni şeyler söyleyebilmek amacıyla hazırlandı.
Bâkî Kitabı, akademik hayatlarında Bâkî’ye dair önemli çalışmaları bulunan Muhammet Nur Doğan, Cafer Mum, Hasan Kaplan, Furkan Öztürk, Halil Sercan Koşik, Songül Aydın Yağcıoğlu, Esma Şahin Öztaş, Bülent Kaya, Melis Taner ve Abdullah Karaarslan’ın yazılarıyla ortaya çıktı. Bâkî Kitabı’nda makalesi bulunan bilim insanlarının altısının doktora, ikisinin yüksek lisans tezi Bâkî ve(ya) şiiri hakkındadır. Bu isimlerin şair ile ilgili yayımlanmış/basılı kitap adedi altı, makale dâhil toplam yayın sayısı ise otuz dörttür. Hâlen ülkemizin değişik üniversitelerinde görev yapan bu yazarlar, edebiyat tarihimizin en önemli şahsiyetlerinden biri olan Bâkî’nin âlim, şair, münşi kimliğini; şairin şiirlerini ve Divan’ını değişik açılardan ele almışlar; edebiyat sevdalılarına, daha önce hiçbir yerde yayımlanmayan ve on bilimsel makaleden oluşan bu kalıcı eseri kazandırmanın güzelliğini paylaşmışlardır.
Entelektüel hayatımızın vazgeçilmez kaynağı olan klasik Türk edebiyatı sahasına ve bu sahanın sevdalılarına böyle bir çalışmayı sunarken; başta Bâkî olmak üzere, dil ve kültürümüze hayat veren İsa nefesli bütün şair ve yazarlarımız ile bu sahanın rahmete kavuşmuş bilim insanlarının aziz hatıralarını saygı ile yâd ediyoruz.
Prof. Dr. Muhammet Nur Doğan
Kitapta yer alan makaleler:
Klasik Türk Edebiyatının Aktüelinde Bâkî
Doç. Dr. Hasan Kaplan
Yetenekli Bir Şair ve Hırslı Bir Âlim-Bürokrat: Bâkî’nin Profesyonel Kariyeri ve Sosyal Ağı
Abdullah Karaarslan
Bir Münşi Olarak Bâkî
Doç. Dr. H. Sercan Koşik
Bir Metin Arkeolojisi Örneği: Bâkî’nin Hazan Gazeli Şerhi
Prof. Dr. Muhammet Nur Doğan
Bâkî’nin Şiirlerinin Anlam Dünyasından Kesitler
Dr. Öğr. Üyesi Esma Şahin Öztaş
Bâkî’nin Şiirinde Bir Lafz-ı Muğlak: Rind
Prof. Dr. Cafer Mum
Bâkî’nin Kendi Şiiri ve Şairliğine Dair Görüşleri
Doç. Dr. Songül Aydın Yağcıoğlu
Bâkî Divanı’nda Leff ü Neşr Sanatının Beytin Kurgusundaki Yeri ve Üslupla İlişkisi
Dr. Öğr. Üyesi Bülent Kaya
Resimli Bâkî Divanları
Dr. Öğr. Üyesi Melis Taner
Bâkî Divanı’nın Eleştirel Neşirleri ve Yeni Bir Neşrin Gerekliliği Üzerine
Doç. Dr. Furkan Öztürk
