19. yüzyılın Mısır’ına ilişkin bir kitap 21. yüzyılın Türk
okuruna ne verebilir? Mısır’ın Sömürgeleştirilmesi’nde
iki mesele incelenmektedir. Kitap öncelikle modern
siyasi iktidar biçimlerinin nasıl işlediğini araştırmaktadır.
Modern ulus-devlet elindeki güçlere nasıl kavuşmuştur?
Siyaset biliminin alanına giren devletin formel güçleri ile
resmî yönetim kurumlarının dışında kalan daha örtük
ve yaygın iktidar biçimleri –okullarda ve iş yerlerinde,
toplumsal örgütlenmede ve ekonomik planlamalarda,
kitlesel eğlencelerde ve kitle kültüründe, kentlerin ve
konutların mekânsal örgütlenmesinde, doğa ve kırsal
kesim üzerindeki denetimde iş başında olan iktidar–
arasında nasıl bir ilişki vardır? Kitabın ele aldığı ikinci
mesele ise bu yeni iktidar biçimleri ile dünyayı anlamanın
modern biçimleri arasındaki ilişkidir. Modern siyasi
iktidar biçimleri, “kişi”ye ve bu kişinin dünyayla olan
ilişkisine yeni deneyimler getirdi. Bu deneyimler, gerçeğin
ve gerçeği bilmenin ne demek olduğuna dair yeni
tasavvurların doğmasına yardımcı oldular mı? Kitapta,
Mısır’ın sömürgeleştirilmesi üzerinden modern iktidar ve
bilgi biçimlerinin kullandıkları yöntemler ve dayandıkları
metafizik incelenmektedir.
Mısır’ın Sömürgeleştirilmesi 1988’de yayımlanışından
bugüne sadece Orta Doğu çalışmalarını dönüştürmekle
kalmadı, modernite tartışmasının Avrupa-merkezciliğini
kırarak kavramın Batı dışındaki serüveni üzerinden
yeni bir tarihini ve tanımını ortaya koydu. Mitchell
böylelikle Said sonrasının eleştirel ajandasından
modern dünya tarihinin kavramların ve disiplinlerin
dolaşımı ve dönüşümünün hikâyesi olarak yeniden
yazılmasını mümkün kılan yeni bir hattın önünü açtı.
Şark’ın kolonizasyonu basit bir işgal değildi, “Şark”ın
icat edilmesini, fiziksel tezahürlerinden azade ve bu
tezahürleri tanzim eden bir “yapı”nın vücuda getirilmesini
gerektiriyordu.
