Osmanlı Devleti’nin son asrında Tanzimat’tan
Meşrutiyet’e ve Cumhuriyet’e geçişleri hazırlayan
en önemli ve saltanat yılları en uzun padişah
şüphesiz Sultan Abdülhamit’tir. Şahsî hayatının ve
günlük düzeninin gizliliğine çok dikkat eden biri
olması sebebiyle Sultan ile ilgili her bilgi kırıntısı
her daim ilgi çekici olmuştur. Yakın zamanlardaki
araştırmalardan anlaşıldığı üzere Sultan’ın bizzat
kaleme aldığı bir hatıratı yoktur. 1974 yılında
Hareket Yayınları tarafından aynı isimle basılan,
yeni ve daha vasıflı bir tercümesi ile yeniden
yayınladığımız bu hatırat Sultan Abdülhamit
henüz hayatta iken Ali Vehbi Bey tarafından
Fransızca olarak neşredilen bir derleme-hatırattır.
Abdülhamit’in devri içinde Osmanlı Devleti’ne, İslam
dünyasına, Türk aydınlarına, Batı dünyasına nasıl
baktığını, düşüncelerini, planlarını ve hatıralarını bu
eserden takip etmek mümkündür.
Hatıratı derleyen ve kendisinin kim olduğunu
bilmediğimiz Ali Vehbi Bey’in bu hatıratın önemi,
neden ve nasıl yazıldığına dair açıklamaları şöyledir:
“Sultan Abdülhamit’in ona sadık kalan dostlarına
ifade ettiği düşünceleri ve hatıratı içeren,
yakınlarından elde ettiğimiz müteakip sayfalar,
özellikle de Türkiye’nin Avrupa’daki gücünün
zayıfladığı bu zamanlar için faydalı bilgiler içerir.
Bu sayfalar, tahtından indirilen padişahı daha iyi
tanımamıza fırsat veriyor. Ayrıca kendisinin birçok
can sıkıcı hadiseden ve şu sıralar Türkiye’nin içinde
bulunduğu talihsizliklerden mesul tutulduğunu
görüyoruz. Bu kitabın tüm Osmanlılar için faydalı
olmasını ve gelecekte yeniden doğacak Osmanlı
İmparatorluğu bakımından bir ders niteliği
taşımasını temenni etmekteyiz.”
