Cezmi Türk edebiyatının ilk tarihi romanıdır. İki cilt halinde basılması planlanan bu eserin ikinci cildi hiç yazılamamıştır. Cezmi İran savaşında bir yiğit sipahidir; askerlikte başarılı olduğu kadar usta bir şair ve at binicisidir.
Romanda tarihi karakterlerin özel hayatları hakkında da kesitler içeren eser; vatan kavramının ve vatanseverlik olgusunun altını dolduracak bir üslupla kaleme alınmıştır. Tanzimat edebiyatına ait olan bu eserdeki tiplemeler bu tarzın özelliklerini taşımaktadır.
