|
Ebrû, günümüzde kıvamı artırılmış bir sıvının yüzeyinde boyaların yüzdürülmesi ve bu boyaların kâğıda alınması ameliyesine verilen addır. Ebrû, Türkler'in bir kâğıt boyama hüneridir. Doğu'dan Batı'ya Türkler vasıtası ile geçmiş, Osmanlı coğrafyasında sadece İstanbul'da icra edilmiştir. Türk ebrû tarihi Türkiye'de bu konuda yapılan ilmî çalışmaların azlığından yeterince bilgi sahibi olamadığımız bir sahadır. Zira akademik olarak bu saha birçok sanatsal değere haiz kültür miraslarımız gibi ilgisiz kalmış, yeterince çalışmalar yapılmamıştır. Müzelerimiz ya da kütüphanelerimiz ellerindeki ebrû örneklerini yayınlamamış, ebrûcuların görsel obje adı altında yayınladığı birkaç eserden başka örnek bilim ve sanat topluluğuna tanıtılmamıştır. Bazı dönemlerde hazırlanan yayın bolluğu ile karşılaşılsa da bunlar birbiriyle tekrara düşmüş, bu da ebrûcular arasında bir kısır çekişme meydana getirmiştir. Bu çalışmamızda çekişmelerden uzak kalarak ebrû tarihi ve Türk ebrûculuğu hakkında bilgi ve belgeleri toparlamaya yöneldik. Daha önce yapılan Türk ebrû tarihi üzerine yorumlar ve tespitler incelenerek bir çalışma yöntemi belirlenmiş, yerli yabancı müzeler, kütüphaneler ve özel koleksiyonlarda yer alan yaklaşık tarihi belli olan ebrû örnekleri sistematik bir sıra ile katalog hâline getirilmiştir. Böylelikle elimizde en erken ebrû örneklerinden Mustafa Düzgünman'a kadar son derece zengin bir görsel koleksiyon oluşturulmuştur. Bu koleksiyonu kendi içerisinde tarihlerine göre sıraladığımızda bize Türk ebrûlarının zaman içerisinde değişimi ve de gelişimini gözler önüne sermektedir. Elde ettiğimiz bu ebrû örnekleri doğrultusunda ileride yapacağımız tarihlendirme teklifi ile yüzyıllara göre ebrûnun değişim ve gelişimi de bilim dünyasına yenice tanıtmış olacağız. |
|
Bu tarihlendirme, başta yurt dışı müzelerinde ve bizim kütüphane ile arşivlerimizde tespit ettiğimiz ebrûların tarihleri belirli olan yazma ve levhaların üzerine bir yorumlamadır. Bu tarih denemesi örnekler ile ilk defa tarafımızdan yapılmıştır. Her türlü tartışmaya da açıktır. Yeni bulunan bilgi ve belgeler ışığında Türk ebrû tarihi biraz daha erken dönemlere indirilebileceği gibi yeni buluncak örneklerle tarihlendirmelerde değişikliğe de gidilebilir. Elinde belgesi olan Türk ebrûculuğuna katkı sağlamak için bunları yayınlamak ve paylaşmak durumundadır. Bilgi ve belgesi olmayanlar kulaktan dolma hikayelerle yorum yapamazlar. Bu çalışmada elimizden geldiğince geniş bir yelpaze içerisinde tarihlendirme ortaya koymaya gayret gösterdik. Bu tarihlendirme içerisinde ünik eserlerle de karşılaştık. Bu ürünleri de ayrıca belirttik. Elde ettiğimiz en önemli sonuç ise Türk ebrûsunun mimaride, müzikte ve diğer sanat dallarında olduğu gibi zaman içerisinde belirli dönem ve ekolleri oluşturduğudur. |
