Cumhuriyet dönemi dine ve dinî hayata bakışı, Osmanlı’dan ve Osmanlı’yı etkisi altına alan Batı merkezli düşünsel, sosyal, siyasi ve ekonomik şartlardan bağımsız düşünmek mümkün gözükmemektedir. Cumhuriyet’in kurulmasına götüren sürecin başlangıcı olarak kabul edilebilecek Osmanlı modernleşmesine, 1700’lerin başından itibaren dışsal faktörler olarak askerî yenilgiler, ticari faaliyetlerin yön değiştirmesi, reform hareketleri, aydınlanma ve sanayi inkılabının etkide bulunduğu görülmektedir. Osmanlı’da Batı karşısında alınan ilk yenilgilerin zorladığı askerî alandaki yeniliklerin Batı bilim-teknolojisine ve insan kaynaklarına başvurarak hayata geçirilmeye çalışılması, bu kaynakların sadece bilim-teknolojiyi değil, aynı zamanda 15. yüzyıldan itibaren İstanbul’da bulundurulan daimi elçilerin de desteğiyle Batı kültürünü de transfer etme misyonunu üstlenmelerine yol açmıştır. Batılı insan kaynaklarının yanında Avrupa başkentlerine gönderilen sefirler ile yine Avrupa merkezlerine eğitim için gönderilen öğrencilerin de kültür taşıyıcısı olarak işlev gördükleri söylenebilir.
