Son Telgraf gazetesinde, 16 Şubat-30 Mayıs 1942 tarihleri arasında tefrika edilen Kovuk Palas’ın Esrarı, Osman Cemal’in son romanıdır. Anı-roman olarak adlandırabileceğimiz bu anlatıda Kaygılı, İstanbul’da sur diplerindeki bir kovukta yaşayan Derviş Balaban, namıdiğer Âşık Diyojen’le tanışma macerasını ve bu tuhaf adamın ilginç yaşamını anlatıyor. Romanda, Neyzen Tevfik, Mahmut Yesari, Baba Saffet gibi dönemin renkli simaları da gerçek kişilikleriyle çıkıyor karşımıza.
Anlatılarında, Meddah, Karagöz ve Yunan tragedyalarının anlatım tekniklerini başarılı bir şekilde harmanlayan Kaygılı, ele aldığı fantastik unsurları bir oyun havasında aktarmayı da başarıyor.
Osman Cemal Kaygılı, İstanbul’un daha sur dışına taşmadığı, kışın karlı günlerinde kurtların şehre indiği günleri, delisiyle velisiyle birbirine aşina kenar mahalle insanlarının hayatlarını yer yer grotesk unsurlar taşıyan bir üslupla anlatıyor.
